Casco histórico
O casco antigo de Betanzos foi declarado conxunto histórico-artístico no ano 1970. Antigamente situábase no interior da antiga muralla medieval que rodeaba a cidade e que contaba con cinco portas. Porta da Vila, a principal, estaba coroada por tres escudos hoxe encaixados no lateral dunha vivenda. A pesar de non conservarse, o seu nome é usado tal e como indica como lugar de entrada ao centro histórico. Hoxe en día mantéñense en pé tres portas coñecidas como a Porta da Ponte Nova, a Porta da Ponte Vella e a Porta do Cristo.
Betanzos conta con dous monumentos nacionais como son as igrexas góticas de Santa María do Azougue e San Francisco situadas na Praza de Fernán Pérez de Andrade “O Boo”.
San Francisco ten planta de cruz latina e no seu interior pódense ver os sepulcros dos cabaleiros medievais que constitúen o elemento histórico artístico máis interesante do interior do templo, especialmente o sartego de Fernán Pérez de Andrade, que está situado aos pés do templo, baixo o coro, e sostido por un oso e un xabaril.
Santa María de Azougue foi edificada entre a segunda metade do século XIV e a primeira do XV. Ten planta basilical e tres naves. Destaca o retablo do altar e o capitel co único calendario agrícola de Galicia.
Na praza da Constitución está o edificio consistorial do século XVIII obra de Ventura Rodríguez e o Palacio de Bendaña, do século XV e reedificado no XVII. Ao seu lado álzase o Centro Internacional de Estampa Contemporánea (CIEC), na antiga Casa Núñez. Domina a praza a Torre do Reloxo, do século XVI que está encostada á igrexa de Santiago.
Parque do Pasatempo
Situado nos arrabaldes de Betanzos, a construción deste xardín iníciase entre 1893 e 1895, e foi deseñado e custeado por Juan García Naveira.
Dos 90 000 m² con que contaba orixinalmente o xardín, só se conserva unha décima parte. A listaxe de todo o que podemos ver na sección coñecida como as covas fala por si mesma da súa miscelánea reprodución en cemento, un material novo naqueles momentos. Ademais das grutas e pasadizos subterráneos, chama a atención o estanque do Retiro, os murais policromados que reproducen medios de transporte como o aeroplano, o funicular, mapas da canle de Panamá, a pirámide de Keops no testemuño dunha xira por Exipto, o mural de España monárquica e as súas 18 fillas republicanas, a homenaxe a Arxentina, os reloxos dos fusos horarios mundiais, a mesquita de Mohamed Alí, elementos da mitoloxía, animais exóticos, etc.
Museos
O Museo das Mariñas está localizado no convento de San Domingos de Betanzos. O edificio, datado na metade do século XVI, tivo diferentes usos ata o actual, e foi a sede do propio convento, do cuartel da Garda Civil ou dun instituto municipal. Así mesmo, alberga o cine Alfonsetti, un dos máis antigos de España.
A colección abarca pezas de todas as épocas históricas, dende referencias á vida nos castros ata pezas máis actuais, e agrupa todo nos corredores de dous andares e en varias salas contiguas. Tamén conta cunha gran colección etnográfica, con varios aparellos da vida cotiá e dos antigos oficios da cidade.
Dada a importancia de Betanzos na época medieval hai que destacar a colección deste período, con obxectos como poden ser os sepulcros de Sancha Rodríguez, esposa de Fernán Pérez de Andrade; ou de Afonso de Carvallido e a súa muller, comerciantes de Betanzos e líderes da Revolta Irmandiña; ou mesmo pezas do desaparecido claustro de San Francisco e a escultura en granito do Santiago Apostol peregrino.
O viño foi un dos piares da economía da cidade e a súa historia está presente a través de diferentes lagares e elementos para o seu cultivo e fabricación. Hai que destacar tamén a colección etnográfica sobre o liño, que tanta importancia tivo na historia da rexión.
Entre as salas, destaca a chamada Sala do Traxe, que alberga unha das mellores coleccións de vestimenta tradicional da Galicia. Así mesmo destacar a colección de traxes gremiais da cidade de Betanzos e as doazóns de vestiario de familias de Betanzos, datadas no século XIX.
Outra das salas importantes é a dedicada ao antigo hospital de Santo Antonio, coas portas do hospital onde aparecen retratados os seus fundadores, e un apostolado adquirido por estes e procedente da escola de Rubens.
Na planta alta destaca, sobre todo, a recreación das escolas ideadas polos irmáns García Naveira, dous indianos que ao seu regreso da Arxentina a finais do século XIX fundaron numerosas obras asistenciais na cidade. Este andar conta tamén con obxectos curiosos como a bandeira do goberno da República no exilio de París, así como documentos e emblemas de diferentes colectivos como as Irmandades da Fala ou o Centro Betanzos de Buenos Aires.
En definitiva, o Museo das Mariñas é simplemente a porta de entrada ao vasto patrimonio da cidade de Betanzos, onde será preciso complementar a visita achegándonos a outros recursos como a propia cidade medieval, os seus templos, o parque do Pasatempo e o resto das obras dos García Naveira ou as calellas onde degustar o viño e a gastronomía da zona.
A fundación CIEC, Centro Internacional da Estampa Contemporánea, está situada na Rúa do Castro no centro histórico, na coñecida como Casa Nuñez, unha obra de Rafael González Villar do ano 1923.
É un centro de arte gráfica: escola, taller, sala de exposicións, colección e biblioteca. O seu principal obxectivo é promocionar e difundir as artes plásticas en xeral e a arte gráfica en particular.
Natureza
Zona de beleza paisaxística onde podemos atopar restos de 19 muíños de maquía (nos que unha parte da moenda quedaba para o muiñeiro). Actualmente unha ruta de sendeirismo permítenos percorrer esta bela paraxe.
Esta ruta de sendeirismo iníciase no Puente Viejo na zona urbana de Betanzos. Esta ruta de baixa dificultade de 2.7 km percorre a beira do río Mandeo ata o coñecido Campo de Os Caneiros, onde se celebra a peregrinación tradicional todos os anos os días 18 e 25 de agosto.
